Regularna aktywność fizyczna od dawna wiązana jest ze zmniejszeniem śmiertelności, ale dopiero w 2008 r. w USA wprowadzono pierwsze oficjalne zalecenia dotyczące aktywności fizycznej (US Dept of Health and Human Services; Physical Activity Guidelines for Americans). Specjaliści rekomendują minimum 75 minut intensywnych lub 120 minut o umiarkowanej intensywności ćwiczeń aerobowych na tydzień.
W ciągu ostatnich kilku lat obserwujemy znaczny wzrost popularności ćwiczeń wytrzymałościowych. W 2013 r uzyskano rekordową liczbę uczestników maratonów i triatlonów. Poprzednie analizy wysiłku o znacznym obciążeniu sugerowały zwiększone ryzyko wystąpienia arytmii oraz nagłej śmierci sercowej spowodowanej remodelingiem miokardium oraz zmianami w układzie bodźcoprzewodzącym serca. Podczas tworzenia wytycznych przeanalizowano te dane i stwierdzono, że ryzyko sercowe może nieść ze sobą nagłe podjęcie intensywnej aktywności fizycznej u osób niewytrenowanych.
W opublikowanej na łamach JAMA Internal Medicine pracy autorzy połączyli wyniki 6 prospektywnych badań kohortowych z USA i Europy obejmujących 661 137 uczestników obu płci, w wieku 21-98 lat (mediana 62 lata). Jako zalecany minimalny poziom aktywności przyjęto wysiłek równoważny 7,5 MET godzin tygodniowo (np. łącznie 3 godziny wysiłku w tygodniu o intensywności 2,5 MET/ godzinę). Średni czas obserwacji wynosił 14,2 lat. W okresie obserwacji doszło do 116 686 zgonów.
W porównaniu do osób zupełnie nieaktywnych zaobserwowano zmniejszenie ryzyka zgonu o 20% już u osób z poziomem aktywności poniżej minimum. W kolejnych przedziałach redukcja wynosiła: 31% przy aktywności 1-2 x zalecane minimum, 37% przy aktywności 2-3 x minimum i największa redukcja 39% przy aktywności 3-5 x minimum. Dodatkowa redukcja ryzyka przy większej aktywności w porównaniu do zalecanej aktywności nie była duża (39% vs 31%). Nie obserwowano natomiast zwiększenia ryzyka przy aktywności > 10 x zalecane minimum.
Potwierdzono zatem, że wykonując zalecane minimum osiąga się prawie maksymalny efekt redukcji ryzyka zgonu. Dalsze zwiększanie aktywności w przedziale między 3- 5 krotności minimum powoduje dalsze, niewielkie zmniejszenie ryzyka zgonu. Natomiast ćwiczenia bardzo intensywne, nawet więcej niż 10 krotne zalecane minimum, nie wiążą się ze zwiększeniem ryzyka. W praktyce klinicznej oznacza to, ze należy zachęcać osoby nieaktywne do uprawiania chociażby zalecanego minimum aktywności. Z drugiej strony można upewniać pacjentów bardzo aktywnych o bezpieczeństwie intensywnego uprawiania sportu.
Opracowane na podstawie: Jama Internal Medicine / Czerwiec 2015
Magdalena Cieplak
Hannah Arem i wsp. Leisure Time Physical Activity and Mortality A Detailed Pooled Analysis of the Dose-Response Relationship, LINK: JAMA Intern Med. 2015;175:959
