Na łamach Clinical Cardiology omówiono problem hipoglikemii z punktu widzenia kardiologa.
Definicyjnie hipoglikemia to stan, w którym stężenie glukozy w surowicy krwi spada poniżej 70 mg%. Aktywuje się wówczas szereg mechanizmów kontrregulacyjnych: m.in układ współczulno-nadnerczowy, zwiększone uwalnianie glukagonu, hormonu wzrostu, spadek wydzielania insuliny.
W leczeniu pacjentów z cukrzycą hipoglikemia ma charakter jatrogenny i występuje najczęściej u osób z zaburzonymi reakcjami hormonalnymi, nerwowymi, czy też z wcześniej istniejącym uszkodzeniem naczyń. Ostatnie analizy prób klinicznych prowadzonych u chorych na cukrzycę typu 2 (ACCORD, ADVANCE, VADT) wskazują, że hipoglikemia może mieć istotne konsekwencje kliniczne: wiązać się ze zwiększeniem ryzyka zgonu sercowo-naczyniowego, udaru mózgu, zawału mięśnia serca. Nie wiadomo jednak, czy jest to związek przyczynowy.
Autor artykułu przytacza szereg danych patofizjologicznych mogących potwierdzić tę zależność. W hipoglikemii obserwuje się zwiększoną częstość pracy serca, wzrost wartości ciśnienia skurczowego, przy zmniejszonym oporze obwodowym. Hipoglikemia aktywuje układ krzepnięcia, ze zwiększeniem ilości dostępnego czynnika VII, von Willebranda, aktywacją płytek. Nasileniu ulegają procesy zapalenia: wzrasta stężenie białka C reaktywnego, interleukiny-6, -8, a także TNF alfa. Zmiany te wywołują uszkodzenie śródbłonka, co może stanowić podstawę rozwoju epizodów naczyniowych.
W trakcie hipoglikemii obserwowano szereg zmian w zapisie EKG mogących sprzyjać zjawiskom arytmii: skrócenie odstępu P-R, obniżenie odcinka ST, spłaszczenie załamka T i wydłużenie odstępu QT. W okresie hipoglikemii w porównaniu z hiperglikemią i normoglikemią odnotowywano częściej występujące epizody objawowego i niemego niedokrwienia mięśnia serca. Efekty kardiologiczne hipoglikemii mogą być nasilone poprzez występującą neuropatię układu autonomicznego (m.in. wydłużającą odstęp QT), oraz wcześniej istniejące miażdżycowe uszkodzenie naczyń wieńcowych.
W badaniu obserwacyjnym Hsu i wsp. obejmującym grupę ponad 70 tysięcy pacjentów ze świeżo rozpoznaną cukrzycą typu 2 w okresie 1998-2009 wystąpienie hipoglikemii łączyło się z dwukrotnym wzrostem ryzyka zdarzeń sercowo-naczyniowych i hospitalizacji z jakiejkolwiek przyczyny.
Dane te sugerują, że hipoglikemia nie jest tylko ubocznym i odwracalnym zjawiskiem w trakcie leczenia cukrzycy. Występuje częściej u osób ze zwiększonym ryzykiem sercowo-naczyniowym np. starszych, z podwyższonym stężeniem kreatyniny, mogąc niezależnie ryzyko to nasilać. Warto w związku z tym zwracać uwagę, czy nasz sposób leczenia cukrzycy właśnie wśród tej grupy nie wiąże się z nieuzasadnionym ryzykiem hipoglikemii.
Opracowane na podstawie: Internet / 4 czerwca 2014
Marek Kowrach
V.P. Sanon i wsp. Hypoglycemia from a cardiologist’s perspective, LINK: Clin. Cardiol 2014 online (dostępny pełen tekst)
